Liên quan đến việc nhà báo phải trả tiền mới cung cấp thông tin "người rừng" như một số báo chí đã đưa tin, nhiều ý kiến cho rằng liệu yêu cầu này có hợp pháp?
Liên quan đến sự việc này, ở Huyện Tây Trà tỉnh Quảng Ngãi sự kiện cha con ông Hồ Văn Thanh và Hồ Văn Lang sống gần 40 năm trong rừng và trở thành “người rừng”. Sáng 15/8, ông Hồ Minh Lâm, người cháu ruột của “người rừng” Hồ Văn Thanh đã tuyên bố trước đông đảo các nhà báo: “Hồi đầu tiên tôi cần nhà báo, bây giờ thì không cần nữa. Muốn phỏng vấn tôi nhà báo phải trả 500 ngàn, vài bữa nữa tăng lên 1 triệu đồng. Về “người rừng” chỉ mình tôi được nói!”.
 |
| Cha con "người rừng" được đưa về hòa nhập cộng đồng |
Yêu cầu trả phí cung cấp thông tin là đúng luật
Dưới góc nhìn pháp lý, việc yêu cầu trả tiền khi cung cấp thông tin về “người rừng” ở trên là hoàn toàn có thể, pháp luật không cấm vấn đề này. Và dựa trên nguyên tắc chung: người dân được pháp làm những gì mà pháp luật không cấm thì việc ông Lâm yêu cầu trả tiền phỏng vấn là hoàn toàn hợp pháp và chính đáng.
Mặt khác, pháp luật Việt Nam nói chung và pháp luật liên quan đến báo chí đều nêu rõ trách nhiệm của người cung cấp thông tin. Hay nói cách khác, khi trả lời phỏng vấn của báo chí người cung cấp thông tin về “người rừng” buộc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và xã hội về nội dung cung cấp.
 |
| Ông Lâm bày bán đồ vật của "người rừng". Ảnh: Tiền phong |
Trách nhiệm của người cung cấp thông tin như đã phân tích ở trên được quy định cụ thể tại điều 7 Quyết định số 26/2001/QĐ-BVHTT ngày 26.9.2002 của Bộ Văn hóa - Thông tin về quy chế phỏng vấn trên báo chí như sau: “Cơ quan báo chí, người phỏng vấn và người trả lời phỏng vấn đều phải chịu trách nhiệm về nội dung thông tin đăng phát trên báo chí. Trường hợp nội dung bài phỏng vấn vi phạm Luật Báo chí hoặc các quy định khác của pháp luật thì căn cứ tính chất, mức độ sai phạm và trách nhiệm gây nên sai phạm để xử lý cơ quan báo chí, người phỏng vấn hoặc người trả lời phỏng vấn theo quy định của pháp luật”. Vấn đề đặt ra ở đây là tại sao người cung cấp thông tin phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin cung cấp mà họ lại không có quyền yêu cầu trả tiền hay đòi hỏi quyền lợi khi cung cấp thông tin? Tuy nhiên vấn đề này không đặt ra đối với trường hợp bắt buộc cung cấp thông tin theo quy định của pháp luật.
Việc trả tiền cho người cung cấp thông tin ở Việt Nam đã được áp dụng tại một số cơ quan Nhà nước. Điển hình như theo Thông tư số 176/2012/TT-BTC đã quy định về mức phí cung cấp thông tin doanh nghiệp. Cụ thể tại Biểu mức thu phí, lệ phí ban hành kèm theo Thông tư này. Phí cung cấp thông tin đăng ký doanh nghiệp: Thông tin về Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chi nhánh, văn phòng đại diện 20.000 đồng/lần; Thông tin về Điều lệ công ty 50.000 đồng/lần; Thông tin về Báo cáo tài chính của công ty cổ phần 50.000 đồng/lầnThông tin về báo cáo tổng hợp về người thành lập, quản lý doanh nghiệp trong 03 năm 100.000 đồng/lần; Thông tin về báo cáo tổng hợp về lịch sử doanh nghiệp trong 03 năm 200.000 đồng/lần. Tuy nhiên, nhìn chung ở Việt Nam hiện nay vấn đề trả tiền cho người cung cấp thông tin còn khá lạ lẫm và chưa được áp dụng phổ biến.
“Mua bán tin tức” hay “Phí bản quyền” phổ biến tại các nước trên thế giới
Tại nhiều nước trên thế giới, việc trả tiền cho người trả lời phỏng vấn là các chuyên gia, nhân vật nổi tiếng trên thế giới là bình thường và đã có tiền lệ từ khi báo chí bắt đầu phát triển. Chẳng hạn vào năm 1976, nhà báo người Anh David Frost đã giành được buổi phỏng vấn với tổng thống Richard M.Nixon nhờ trả giá cao hơn đối thủ người Mỹ khi đề nghị một khoản đáng kinh ngạc là 600.000 USD. Đây không phải là trường hợp duy nhất, hai tổng thống Dwight D. Eisenhower và Lyndon B.Johnson cũng từng nhận được khoản thù lao lớn từ CBS News cho buổi phỏng vấn sau khi rời Nhà Trắng. Hay gần đây nhất, tại Liên hoan phim Cannes 2012, công ty phân phối phim Alliance Films của Canada tuyên bố các phóng viên sẽ phải trả tiền nếu muốn phỏng vấn các ngôi sao điện ảnh. Cuộc phỏng vấn 20 phút diễn viên Brad Pitt sẽ có giá 2.500 euro, giá phỏng vấn Kristen Stewart chỉ bằng một nửa giá phỏng vấn Pitt. Theo các phóng viên, giá cả được định giá tùy theo thời lượng, sự nổi tiếng, phỏng vấn riêng, phỏng vấn theo nhóm, phỏng vấn có ghi hình, hay không ghi hình. Các phóng viên Đức muốn phỏng vấn Nicole Kidman và Matthew McConaughey cũng được đề nghị trả tiền. Đặc trưng này xuất hiện từ rất lâu trước khi cuộc cạnh tranh tin tức 24 gay gắt và bùng nổ và hiện nay nó được gọi là “phí bản quyền”.
Việc trả tiền cho người cung cấp thông tin đã là thông lệ ở nhiều quốc gia khác và được coi như môt hình thức “mua- bán” tin tức. Đây được coi là quyền lợi của người có thông tin, đặc biệt là những thông tin quan trọng. Đồng thời người cung cấp thông tin luôn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung cung cấp thì việc họ được trả tiền là hoàn toàn chính đáng và hợp pháp luật, trừ các trường hợp bắt buộc cung cấp thông tin theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên xét về mặt xã hội, việc "kinh doanh" trên cơ sở thông tin và vật dụng của "người rừng" của những người họ hàng của họ liệu có vi phạm về mặt đạo đức xã hội?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét